De Week van de Lentekriebels is een initiatief van Rutgers en GGD’en. Ongeveer 40% van de scholen doet mee aan deze themaweek over weerbaarheid, relaties en seksualiteit. Ondanks het succes is er ook veel kritiek op. Sommige ouders zijn er fel op tegen, net als de organisatie Civitas Christiana. Volgens dit ultraconservatieve katholieke genootschap zou de week kinderen beschadigen. Na verschillende beschuldigingen sleepte Rutgers Civitas voor de rechter. Die heeft Rutgers op alle vlakken gelijk gegeven: het zogenaamde 'Zwartboek' wordt verboden en Civitas moet al haar uitspraken rectificeren.
Geluiden uit de gemeenschap
SWN is blij met deze overwinning, maar daarmee zijn niet alle misvattingen de wereld uit. We legden drie actieve SWN-leden enkele stellingen voor. Lees de reacties van experts Susan Meijburg, Randy Konijnenberg en Sabine Meulenbeld
1 | De weerstand komt voort uit angst, gebaseerd op onwaarheden
Susan Meijburg: 'In 2023 ontstond er ophef rondom de Week van de Lentekriebels vanuit een kleine luide groep, voornamelijk aangewakkerd door misinformatie, maar ook door het thema van dat jaar: ‘Wat vind ik fijn?’. Het ging over positieve seksuele vorming in het basisonderwijs. Wat deze ophef duidelijk maakte, is hoe moeilijk het voor volwassenen is om de volwassen bril af te zetten en te kijken door de ogen van een kind. Kinderen zijn helemaal niet met seksualiteit bezig zoals volwassenen dat zijn. Wel maken ze een seksuele ontwikkeling door, net zoals wij dat hebben gedaan. Te vaak proberen we kinderen en jongeren te beschermen met een 'pas op, kijk uit'-benadering. Maar seks enkel benaderen vanuit risicoboodschappen werkt niet. Het wekt angst op, beklijft niet en is simpelweg niet de volledige waarheid. Seks zou altijd plezierig moeten zijn, zonder pijn of dwang.'
Randy Konijnenberg: 'Eens, ouders horen bij 'relationele & seksuele vorming' eigenlijk alleen nog maar 'SEKS' en denken dan ook dat het alleen maar daar over gaat. Als je doorvraagt blijkt dat eigenlijk iedereen het sociale en relationele gedeelte heel belangrijk vindt.'
Sabine Meulenbeld: 'Het is logisch dat we zuinig willen zijn op onze kinderen. Daarom is het juist zo tragisch dat er idiote en op leugens gebaseerde verhalen de ronde doen over relationele & seksuele vorming. Ik zou ook bang zijn als ik dat zou geloven. Tegelijk is er zoveel goede en juiste informatie beschikbaar dat je echt je best moet doen om die niet te vinden. Maar mensen die leugens geloven en verspreiden slaan als het ware verbaal om zich heen, en natuurlijk komt dat aan. Was er maar meer bewustzijn op hoe kinderen juist daardoor gevaar lopen.'
2 | RSV is onmisbaar in het basisonderwijs
Randy Konijnenberg: 'Absoluut waar. Omdat de seksuele ontwikkeling al begint vanaf de geboorte is het belangrijk dat hier een doorlopende leerlijn is voor alle leerlingen, aangepast op de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind.'
Susan Meijburg: 'Volledig mee eens! Als je kijkt naar de zeven bouwstenen voor een gezonde seksuele ontwikkeling (Uit Seks! Een leven lang leren, E.Laan en R.Lunsen 2017) dan is RSV een cruciaal onderdeel. Als onderwijsprofessional kun je een positieve invloed hebben op diverse bouwstenen, zoals het meekrijgen van positieve boodschappen over seksualiteit en het hebben van goede voorbeelden en rolmodellen.'
3 | Positieve seksuele vorming vergroot de seksuele autonomie
Sabine Meulenbeld: 'Eens. Seksuele autonomie is de meest beschermende factor tegen seksuele grensoverschrijding. Volwassenen koppelen het woord ’seksualiteit’ vaak aan seks. Maar dat is binnen de basisschoolleeftijd natuurlijk helemaal niet aan de orde. Voor die leeftijd is het belangrijk dat het kind zich op een veilige en vreugdevolle manier kan blijven hechten aan diens lichaam. Permissie op gevoelens hebben en fysiek voelen en over die gevoelens kunnen communiceren is van onschatbare waarde voor een positieve (seksuele) ontwikkeling. Zo help je een kind autonoom te worden en de ander in diens autonomie te respecteren. Want hoe kun je je grenzen aangeven als je niet weet wat je wensen zijn?'
Susan Meijburg: 'Wanneer jonge kinderen leren om te voelen en benoemen wat zij fijn en niet fijn vinden, oefenen ze stap voor stap in het aangeven van wensen en grenzen. Kunnen benoemen wat goed voelt en wat niet, is een belangrijke vaardigheid in de ontwikkeling van je autonomie. Dat versterkt ook de seksuele autonomie, wat de kans op negatieve ervaringen verkleint.'
4 | RSV draagt bij aan een gezond seksleven als volwassene
Susan Meijburg: 'Uit onderzoek blijkt dat jongeren die open kunnen praten over seksualiteit en hun wensen, vaker positieve eerste seksuele ervaringen hebben. Zo toont Boydell et al. (2021) aan dat jongeren die praten over hoe ze hun eerste keer plezierig willen maken, deze ook daadwerkelijk plezieriger ervaren.'
Sabine Meulenbeld: 'Relationele & seksuele vorming die oogt heeft voor positieve seksualiteit, draagt bij aan een blij seksleven later. Dat is de motivatie achter mijn boek. Ik spreek ook liever over seks maken (als co-creatie) met elkaar, dan over seks hebben (vanuit verwerving) met elkaar. Toch praten we met jongeren vaak over seks vanuit rampenbestrijding. Maar niemand heeft seks met elkaar om een SOA of een zwangerschap te voorkomen. Een gezond seksleven verderop in je seksuele carrière slaat ook niet op de afwezigheid van grensoverschrijding of pijn. Het begrip 'gezond seksleven' zouden we wat mij betreft dus moeten herdefiniëren met seksueel welzijn als base-line. Dat is waar positieve seksualiteit over gaat.'
Randy Konijnenberg: 'Absoluut. Het zorgt ervoor dat je onderwerpen die veelal taboe zijn, beter durft te bespreken. Communicatie is ook één van de belangrijkste onderdelen van prettig seksueel contact.'
5 | RSV verkleint de orgasmekloof
Sabine Meulenbeld: 'Alleen als RSV het biopsychosocial model als onderlegger heeft, draagt ze bij aan het verkleinen van de orgasmekloof. Maar het schort aan de juiste biologische informatie over ons geslacht. Zo hebben vrouwen bijvoorbeeld ook een gezwollen genitaal nodig voor zij aan penetratieseks zouden moeten beginnen. Als je alleen je penis hebt als referentiekader, en niemand vertelt je de complete waarheid over de clitoris, begrijp ik ook wel dat jongens die met meiden vrijen er maar vanuit gaan dat het voor meiden net zo lekker is als voor hen. Als opwinding - hoe je daar komt en wat je daarin nodig hebt - een vanzelfsprekend onderdeel wordt van het gesprek, verdwijnt de orgasmekloof als sneeuw voor de zon. Relationele & seksuele vorming is daarin uiteraard cruciaal.'
Randy Konijnenberg: 'Eens. Als iedereen clitkundig zou zijn, zou de orgasmekloof stukken kleiner zijn.'
6 | Ik zeg het hele jaar door aandacht voor lentekriebels!
Sabine Meulenbeld: 'De seksuele ontwikkeling van jonge mensen staat niet stil tussen de lentekriebels door. Daarom zie ik het vieren van de Week van de Lentekriebels als een mooi vertrekpunt om extra verdieping aan te brengen.'
Randy Konijnenberg: 'Precies, het geeft docenten een stok achter de deur. In het onderwijs is er veel werkdruk en is het fijn als er hele praktische werkvormen en lesideeën worden aangeboden om seksualiteit het hele jaar door bespreekbaar te maken. De Week van de Lentekriebels helpt scholen om dat gezamenlijk aan te pakken.'
Susan Meijburg: 'De Week van de Lentekriebels is geen losstaand moment, maar een aanzet om gedurende het hele schooljaar, passend bij de leeftijd en belevingswereld, aandacht te besteden aan relaties, intimiteit, seksualiteit en identiteit. Door deze thema’s van jongs af aan bespreekbaar te maken – op een open, oordeelloze en positieve manier – normaliseren we het gesprek en geven we kinderen de ruimte om zichzelf te leren kennen.'
Wij willen jou!
De SWN-gemeenschap bestaat uit gedreven, kundige professionals met een missie. In dit geval het goed voorlichten van schoolgaande kinderen en jongeren. Wil je meepraten, reageren op wat je hebt gelezen of je aansluiten? Neem contact met ons op.
